Minh bạch trong kêu gọi từ thiện: Trách nhiệm không chỉ là đạo đức mà còn là pháp luật

Tóm tắt vụ việc được dư luận quan tâm

Tại buổi họp báo công bố kết quả công tác quý I vào chiều 4/4/2025, đại diện Bộ Công an đã chính thức trả lời báo chí về những lùm xùm liên quan đến hoạt động kêu gọi từ thiện trên mạng xã hội. Trong đó, nổi bật là các trường hợp như “mẹ bé B.” và TikToker P.T. đã thu hút nhiều sự chú ý và gây tranh cãi trong cộng đồng mạng.

Theo nguồn tin từ Báo Dân trí, đăng ngày 05/4/2025, Thiếu tướng Tô Cao Lanh – Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội (C02 – Bộ Công an) cho biết, Bộ Công an và công an các địa phương luôn theo sát những vụ việc được dư luận xã hội quan tâm. Việc các cá nhân, tổ chức đứng ra vận động hỗ trợ người yếu thế là một nghĩa cử đẹp, nhưng phải tuân thủ pháp luật hiện hành.

Cụ thể, hoạt động vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện phải thực hiện đúng quy định tại Nghị định số 93/2021/NĐ-CP ngày 27/10/2021 của Chính phủ. Trong đó, mọi tổ chức, cá nhân khi đứng ra kêu gọi đóng góp từ thiện đều phải công khai, minh bạch và có trách nhiệm báo cáo hoạt động tài chính, tránh gây hiểu nhầm hoặc bị lợi dụng cho mục đích trục lợi.

Cảnh báo và khuyến cáo từ lực lượng chức năng

Tại buổi họp báo, Thiếu tướng Tô Cao Lanh nhấn mạnh: “Bộ Công an sẽ tiếp nhận, xử lý khi có tin báo, tố giác tội phạm liên quan đến hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động kêu gọi từ thiện.” Đồng thời, ông cũng cảnh báo người dân cần nâng cao cảnh giác, không nên đóng góp từ thiện một cách cảm tính mà cần kiểm chứng kỹ lưỡng thông tin, ưu tiên lựa chọn các tổ chức uy tín đã được cấp phép hoạt động minh bạch.

Việc lợi dụng lòng tin, tình thương của cộng đồng để chiếm đoạt tài sản qua hình thức kêu gọi từ thiện không chỉ là hành vi trái đạo đức mà còn có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự, có thể bị xử lý nghiêm minh.

Cơ sở pháp lý cần biết: Nghị định 93/2021/NĐ-CP

Theo khoản 1 Điều 14 của Nghị định số 93/2021/NĐ-CP, các tổ chức vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện có trách nhiệm: “Công khai đầy đủ, kịp thời, chính xác các hoạt động có liên quan đến việc vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện.”. Đây là nghĩa vụ pháp lý rõ ràng, buộc các tổ chức, cá nhân thực hiện từ thiện phải minh bạch từ danh sách người ủng hộ, số tiền nhận được cho đến cách phân phối và chi tiêu. Việc không công khai đúng quy định hoặc sử dụng sai mục đích có thể bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.

Người dân cần làm gì khi phát hiện dấu hiệu bất thường?

Khi phát hiện các hành vi có dấu hiệu gian dối, không minh bạch trong kêu gọi từ thiện, người dân hoàn toàn có quyền:

- Yêu cầu người kêu gọi từ thiện giải trình, công khai thông tin;

- Báo cáo cơ quan chức năng để được kiểm tra, xử lý;

- Tố giác tội phạm tại công an địa phương hoặc thông qua các kênh chính thống.

Từ thiện đúng cách – không chỉ là lòng tốt, mà còn là tuân thủ pháp luật

Từ thiện là hành động cao đẹp, cần được nhân rộng. Tuy nhiên, để duy trì niềm tin xã hội và đảm bảo sự công bằng, minh bạch, các hoạt động từ thiện cần tuân thủ nghiêm túc Nghị định số 93/2021/NĐ-CP ngày 27/10/2021 của Chính phủ. Không chỉ là chuẩn mực đạo đức, tính minh bạch và trách nhiệm pháp lý trong từ thiện là yêu cầu bắt buộc.

Đồng thời, người dân cần phát huy vai trò giám sát, chủ động báo tin, tố giác tội phạm khi phát hiện dấu hiệu lừa đảo, trục lợi qua hình thức kêu gọi từ thiện – bởi sự cảnh giác và hành động kịp thời của mỗi người là tuyến phòng ngừa hiệu quả nhất trước những chiêu trò biến lòng tốt thành công cụ trục lợi.