Sàn giao dịch tiền kỹ thuật số: Cơ hội phát triển

Tóm tắt nội dung

Cuối tháng 02/2025, trong buổi làm việc với Ban Chính sách Chiến lược Trung ương về mục tiêu tăng trưởng kinh tế, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo nghiên cứu áp dụng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) để thành lập sàn giao dịch cho đồng tiền kỹ thuật số dưới dạng một tài sản ảo. Mục tiêu là hạn chế rủi ro, góp phần phát triển kinh tế, đồng thời tạo môi trường quản lý chủ động, phù hợp với bối cảnh toàn cầu.

Theo bài viết đăng trên Báo Nhân Dân điện tử ngày 15/3/2025, Việt Nam đang đứng trước bài toán quản lý và phát triển loại hình tài sản này, trong khi các quốc gia khác cũng đang có nhiều cách tiếp cận khác nhau. Việc triển khai thí điểm sàn giao dịch tiền kỹ thuật số tại Việt Nam được kỳ vọng sẽ đặt nền móng cho một kỷ nguyên tài chính số hiện đại, nhưng cũng đòi hỏi khung pháp lý minh bạch, chặt chẽ và linh hoạt.

Tiền kỹ thuật số: Tài sản, tiền tệ hay chứng khoán?

- Hiện nay, thế giới chưa có sự đồng thuận về việc phân loại tiền kỹ thuật số. Tại Hoa Kỳ, cơ quan thuế coi chúng là tài sản, Ủy ban Giao dịch Hàng hóa tương lai (CFTC) coi là hàng hóa, còn Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC) xem xét từng trường hợp để quyết định có phải là chứng khoán hay không.

- Ở Trung Quốc, các giao dịch tiền kỹ thuật số bị cấm hoàn toàn, trong khi nhiều nước châu Âu và Đông Nam Á lại có những chính sách mở hơn, nhưng vẫn thận trọng. Điều này cho thấy sự đa dạng trong chính sách quản lý, đồng thời là bài học để Việt Nam tham khảo trước khi thiết lập khung pháp lý riêng.

Kinh nghiệm quốc tế và những cảnh báo cần lưu ý

Tiền kỹ thuật số được ví như một nhánh nước mới trong dòng sông kinh tế – mang đến tiềm năng lớn nhưng cũng có thể gây “ngập lụt” nếu không có biện pháp kiểm soát. Do vậy, việc "xây đập điều tiết" là điều cấp thiết, nhằm tận dụng cơ hội nhưng vẫn phòng ngừa các rủi ro về:

- Rửa tiền;

- Tài trợ khủng bố;

- Biến động tỷ giá;

- Gian lận tài chính.

Một trong những công cụ quan trọng là áp dụng KYC (định danh người dùng), kết hợp với hệ thống dữ liệu dân cư quốc gia của Bộ Công an, giúp truy vết dòng tiền trong không gian blockchain – vốn mang tính ẩn danh và phi tập trung.

Đề xuất định hướng cho Việt Nam

Theo báo cáo từ Liên minh Blockchain Việt Nam, trong năm 2023, lượng tài sản số vào Việt Nam ước tính từ 105-120 tỷ USD. Mặc dù con số này chưa có xác minh chính thức từ cơ quan Nhà nước, nhưng nó cho thấy sự quan tâm và tham gia mạnh mẽ của người dân vào thị trường tài sản số. Do vậy, việc triển khai sandbox pháp lý có kiểm soát là cần thiết và phù hợp với tình hình thực tiễn. Một số đề xuất được đưa ra:

- Không công nhận tiền kỹ thuật số là phương tiện thanh toán;

- Chỉ được giao dịch bằng đồng Việt Nam trên sàn;

- Cho phép mở tài khoản ngoại tệ nhưng trong kiểm soát chặt;

- Thực hiện định danh nhà đầu tư và chống rửa tiền;

- Cơ chế bảo vệ nhà đầu tư, tạo thanh khoản thị trường.

Các điều kiện cốt lõi để triển khai sàn giao dịch an toàn

Bài viết trên Báo Nhân Dân điện tử ngày 15/3/2025 đã chỉ rõ, để quản lý và vận hành một sàn giao dịch tiền kỹ thuật số hiệu quả, cần hội tụ ít nhất ba yếu tố quan trọng:

- Đội ngũ chuyên gia công nghệ thông tin am hiểu blockchain, bảo mật và vận hành hệ thống giao dịch phi tập trung;

- Đội ngũ kế toán tài chính chuyên nghiệp, có thể theo dõi và kiểm toán hoạt động giao dịch, đảm bảo minh bạch;

- Hệ thống bảo mật thông tin đạt chuẩn cao, tránh rò rỉ dữ liệu, tấn công mạng hoặc xâm nhập bất hợp pháp.

Sàn giao dịch tiền kỹ thuật số - bước đi cần thiết cho tương lai

Việc nghiên cứu và triển khai sàn giao dịch tiền kỹ thuật số tại Việt Nam trong khuôn khổ thí điểm có kiểm soát là một hướng đi chiến lược, vừa đón đầu xu thế công nghệ, vừa bảo đảm an toàn hệ thống tài chính quốc gia. Sàn giao dịch này, nếu được vận hành bài bản và dựa trên khung pháp lý rõ ràng, có thể trở thành nền tảng thúc đẩy kinh tế số, hỗ trợ định hình hệ sinh thái tài sản ảo và tài sản số của Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Đây sẽ là bước ngoặt lịch sử, thể hiện tinh thần chủ động, sáng tạo trong cách tiếp cận các vấn đề mới của đất nước.