Sản xuất giá đỗ bằng hóa chất cấm: Hành vi vi phạm an toàn thực phẩm và hệ lụy pháp lý

Tóm tắt thông tin vụ án

Ngày 19/4/2025, Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế và buôn lậu – Công an tỉnh Nghệ An đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can và bắt tạm giam 4 đối tượng liên quan đến hành vi “vi phạm quy định về an toàn thực phẩm”, theo quy định tại Bộ luật Hình sự. Bốn bị can gồm: L.M.H (32 tuổi), L.V.T (28 tuổi), cùng trú tại huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định; T.K.D (35 tuổi), N.V.H (27 tuổi), cùng trú tại TP. Vinh, tỉnh Nghệ An. 

Các đối tượng này bị phát hiện lập ra 4 cơ sở sản xuất giá đỗ tại TP. Vinh, sử dụng hóa chất cấm nhằm tăng sản lượng và lợi nhuận, bất chấp nguy hại tới sức khỏe người tiêu dùng. Theo hồ sơ điều tra, từ năm 2024 đến khi bị bắt, các cơ sở này đã sản xuất khoảng 3.500 tấn giá đỗ thành phẩm có sử dụng hóa chất cấm, sau đó phân phối rộng rãi ra thị trường. 

Qua công tác nắm tình hình, lực lượng công an phát hiện các nghi phạm ngoại tỉnh (từ Nam Định) đã cấu kết với người địa phương tại TP. Vinh để tổ chức sản xuất giá đỗ bằng cách ngâm tẩm dung dịch hóa chất gọi là "nước kẹo" – thực chất là chất 6-Benzylaminopurine (6-BAP), một chất kích thích tăng trưởng bị cấm sử dụng trong sản xuất thực phẩm tại Việt Nam.

Khi đồng loạt kiểm tra 4 cơ sở, lực lượng chức năng đã thu giữ: Gần 2.000 lu chứa giá đỗ các loại, tổng khối lượng khoảng 25 tấn; 25 lít chất 6-BAP nguyên chất; 150 lít dung dịch đã pha chế sẵn để tiếp tục sản xuất; Cùng nhiều vật tư, thiết bị liên quan khác. Điều đáng lo ngại là hóa chất 6-BAP có thể gây tổn thương gan, phổi, rối loạn nội tiết, và ở mức độ cao có thể dẫn đến xơ phổi, tử vong. Chất này hoàn toàn không được phép sử dụng trong thực phẩm tại Việt Nam cũng như nhiều quốc gia khác.

(Trích từ Báo Tuổi Trẻ Online, đăng ngày 19/4/2025)

Hệ lụy đối với sức khỏe và pháp luật

- Theo cảnh báo từ cơ quan chức năng và chuyên gia y tế, việc tiêu thụ giá đỗ ngâm hóa chất có thể gây hậu quả nghiêm trọng tới sức khỏe con người. Đặc biệt, khi loại thực phẩm này được sử dụng phổ biến hàng ngày trong bữa ăn của nhiều gia đình, nguy cơ lan truyền bệnh tật càng cao.

- Dưới góc độ pháp lý, hành vi sử dụng hóa chất cấm hoặc ngoài danh mục cho phép trong sản xuất, chế biến thực phẩm – như việc ngâm giá đỗ bằng hóa chất – có thể bị xử lý theo Điều 317 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, với tội danh “Vi phạm quy định về an toàn thực phẩm”.

Cụ thể, người thực hiện hành vi sử dụng chất cấm, động vật chết do bệnh dịch, nguyên liệu chưa được phép lưu hành hoặc không đảm bảo quy chuẩn kỹ thuật trong chế biến, cung cấp, bán thực phẩm – đặc biệt khi đã từng bị xử phạt hành chính hoặc bị kết án về cùng hành vi và chưa được xóa án tích – có thể bị phạt tiền từ 50 đến 200 triệu đồng, hoặc bị phạt tù từ 1 đến 5 năm.

Trong trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng như làm chết người, gây ngộ độc cho nhiều người, hoặc thực phẩm vi phạm có giá trị lớn, mức hình phạt sẽ tăng lên từ 3 đến 7 năm tù. Hậu quả nghiêm trọng hơn, như làm chết 2 người trở lên, gây ngộ độc cho hàng trăm người hoặc gây tổn hại sức khỏe nghiêm trọng với tổng tỷ lệ thương tật từ 122% trở lên, hình phạt có thể nâng lên từ 7 đến 15 năm tù. Trường hợp đặc biệt nghiêm trọng – như làm chết từ 3 người, gây ngộ độc cho trên 200 người, hoặc giá trị thực phẩm vi phạm từ 500 triệu đến hàng tỷ đồng – người phạm tội có thể bị tuyên án từ 12 đến 20 năm tù.

Ngoài hình phạt chính, tòa án còn có thể áp dụng hình phạt bổ sung như: phạt tiền từ 20 đến 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, hành nghề hoặc làm công việc liên quan đến thực phẩm từ 1 đến 5 năm.

Như vậy, việc sử dụng hóa chất độc hại trong sản xuất thực phẩm không chỉ là hành vi vi phạm đạo đức kinh doanh mà còn là hành vi vi phạm hình sự nghiêm trọng, có thể gây nguy hại đến sức khỏe cộng đồng và bị xử lý nghiêm khắc theo pháp luật.

Lời cảnh tỉnh đối với các cơ sở sản xuất – kinh doanh thực phẩm

Vụ án sản xuất giá đỗ bằng hóa chất cấm tại Nghệ An không chỉ khiến dư luận bức xúc, mà còn là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ gửi đến tất cả các cơ sở sản xuất – kinh doanh thực phẩm trên cả nước. Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến an toàn thực phẩm, việc đặt lợi nhuận lên trên sức khỏe cộng đồng là hành vi không thể chấp nhận và sẽ phải trả giá đắt, cả về pháp lý lẫn đạo đức.

Do đó, các cơ sở sản xuất – kinh doanh cần:

- Tuyệt đối tuân thủ các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm;

- Không sử dụng nguyên liệu, hóa chất ngoài danh mục cho phép;

- Minh bạch trong quy trình sản xuất và phân phối;

- Tự giác rà soát, loại bỏ các hành vi tiềm ẩn nguy cơ pháp lý và đạo đức.

Chỉ khi đặt sự an toàn của người tiêu dùng lên hàng đầu, các doanh nghiệp mới có thể phát triển bền vững, xây dựng được lòng tin và thương hiệu trong thời đại mà người tiêu dùng ngày càng thông thái. Vụ việc ở Nghệ An là bài học đắt giá mà không cơ sở nào nên lặp lại.